Fai uns días saía a noticia sobre a prohibición de usar o
móbil nas aulas. Por que? Realmente supón un problema a utilización deste
dispositivo durante o horario escolar? Para quen? Para o alumnado ou para o
profesorado? Por que asociar sempre o uso de dispositivos con funcións
negativas? Por que se queren introducir estas ferramentas no contexto académico
se sempre se está a falar das súas desvantaxes?
Para poñernos en contexto, a Xunta de Galicia vai
prohibir o uso de teléfonos móbiles nas aulas “para mellorar o clima escolar”.
E isto vai máis alá de Galicia: Educación tamén prohibe, por exemplo, o uso
deste aparello en Murcia, onde “a infracción pode supoñer a expulsión se o
alumnado utiliza o teléfono para humillar a un compañeiro ou ó docente, ou para
gravar unha agresión”.
Nas últimas décadas do século pasado asistimos a unha
profunda innovación tecnolóxica: a chamada revolución dixital, na que as TIC
(Tecnoloxías da Información e Comunicación) orixinan transformacións nas nosas
vidas e nas relacións sociais. Estamos no inicio dunha nova etapa da evolución
humana coñecida co nome de “Sociedade da Información”.
Polo tanto, parécenos crucial tratar o tema das TIC no
ámbito escolar e particularmente na aula onde se impartan as clases de linguas.
En efecto, trátase dun tema de actualidade: as queixas en
contra do uso dos móbiles nas clases, a falta de regulación da cal se queixa o
profesorado pero, á súa vez e Como
paradoxo, a implantación paulatina de medios dixitais no seo das aulas constitúe unha realidade tanxible. A contradición
semella establecerse como eixe central da nosa sociedade.
De feito, os medios dixitais rodéannos. Segundo o Informe
anual “a sociedade en rede 2011” (2012) e “Os Indicadores destacados da
Sociedade da Información” (2013) do Observatorio Nacional das Telecomunicacións
e da Sociedade da Información do Ministerio de Industria, Turismo e Enerxía
proporciónanos datos que poden facernos reflexionar:
-Houbo unha evolución positiva do número de internautas en España dende marzo 2010 a setembro do 2012 cun incremento de 26,9 millóns a 29,3 millóns de internautas.
-O
ritmo de crecemento interanual dos internautas nos últimos anos sitúase en torno ao 9-10%, cun incremento de
1,6 millóns de internautas españois en 2008 respecto ao ano 2007.
-Actualmente
a poboación internauta en España (utilización de internet nos últimos tres meses) sitúase no 70% fronte ao
73% da Unión Europea. A banda ancha
fixa en xaneiro de 2012 acadou o 24,7% en España e 27,7% na UE e
a banda ancha móbil (xullo do 2012) situouse no 48% tanto en coma na UE..
-Os centros educativos con conexión a Internet pasaron de 99,3% en 2007.a 99,8% en 2011.
-Os centros educativos con conexión a Internet pasaron de 99,3% en 2007.a 99,8% en 2011.
Porén, están á orde do día titulares do tipo:
“Educación
prohibirá por decreto a los estudiantes el uso del móbil en clase. Los
escolares sancionados por mala conducta podrán sustituir la expulsión por su
asistencia a “un aula de convivencia”. Los centros tendrán autonomía para
regular la vestimenta del alumnado. Paula Pérez Santiago 31.10.2014.” Faro
de Vigo
ou “Loita contra os móbiles na aula. Aínda que
a maioría dos centros xa teñen prohibido o uso de teléfonos, é habitual ter que
retiralos en clase e pedir os pais que vaian buscalos.” LA VOZ, 10 de
novembro de 2014 La
Voz de Galicia
Que vos suxire esta imaxe?
Actualmente, os móbiles están máis ca nunca no punto de
mira da sociedade. Existen posturas ambivalentes: hai quen se queixa polo seu
uso abusivo e xeneralizado e hai quen os alaba polas vantaxes que ofrecen.
Se nos centramos nas franxas de idade, son os máis novos
os que máis o utilizan. Aquí é onde chega a gran controversia, hai que prohibir
o seu uso nas aulas? Co avance da tecnoloxía, os móbiles contan cunha gran
cantidade de funcións que, segundo moitas/os profesoras/es e nais/pais, fan que
a/o alumna/o se distraia e non preste atención na clase. Credes que a
prohibición é unha boa solución? Hai que ter en conta que a xente de hoxe en
día, especialmente as/os rapazas/ces, viven nun mundo rodeado de tecnoloxía.
Sen ordenadores, internet ou móbiles a sociedade actual non funcionaría, nin ao
ritmo que o fai actualmente, nin coa mesma eficiencia. Entón, queremos facer da
escola un lugar illado, nada representativo da realidade diaria? A razón de ser
da escola é formar cidadás/ans cuns valores e cuns coñecementos que lles
permitan desenvolverse e adaptarse da mellor maneira ao mundo exterior unha vez
abandonen o sistema educativo. Censurando os móbiles, conséguese tal obxectivo?
Cremos que a escola actual debe integrar as novas
tecnoloxías. Xa non serven as metodoloxías tradicionais porque a sociedade
cambiou radicalmente. Ensínanse contidos para memorizar e plasmar nun exame,
pero aos que dificilmente o alumnado lles atopa utilidade fóra das aulas, e
desaproveitamos o amplo abano de posibilidades que nos proporcionan as novas
tecnoloxías. Agora as nenas e os nenos nacen e viven na era de Internet, polo
tanto están rodeados e familiarizados co seu uso, que non sempre é produtivo
nin axeitado: moitas persoas dedícanse a xogar, a navegar nas redes sociais,
etc. Pero un uso responsable pode ofrecer numerosas vantaxes, comezando pola
motivación do alumnado, que utiliza no ensino as mesmas ferramentas que usa no
tempo de lecer. Así, as redes sociais posibilitan a creación de grupos de
interacción permanente a través dos cales alumnado e docente poderán achegar
propostas, ideas, intereses... que contribúan a unha mellor planificación e
desenvolvemento das clases nun proceso totalmente colaborativo no que o
alumnado se sinta implicado e escoitado.
Vexamos un exemplo moi ilustrativo do útil que pode ser a
tecnoloxía nunha aula:
Vaiamos agora á aula de linguas, que é a nosa
especialidade: non será necesario prescindir xa do radiocassette con gravacións
predeterminadas e comezar a permitir que as/os alumnas/os se graben entre
elas/eles para poderen repasar as súas interaccións na casa? Ou fomentar a
comunicación con rapazas e rapaces doutras partes do mundo para que empreguen a
lingua que están a aprender en contextos reais (orais e escritos) que os
motiven máis cás conversas simuladas que len e escoitan na clase, das que se
senten totalmente afastados? Ou utilizar aplicacións educativas que as/os
motiven máis có obsoleto libro de texto, como aquelas que permiten a
realización de concursos en tempo real, a planificación das tarefas ou a
autoavaliación? Ou organizar actividades por medio das redes sociais, como a
actualización dun blog conxunto, a creación de grupos virtuais de traballo ou a
publicación de microrrelatos por twitter? Ou, simplemente, aprenderlles a
navegar sen riscos e con toda fiabilidade por esta sociedade da información, da
que non poderán afastarse na súa vida real e da que, ademais, se lles esixe un
coñecemento no currículo?
Polo tanto, consideramos que non se trata de prohibir ao
alumnado a utilización das TIC (e do móbil en concreto), senón de formalo para
que saiba empregalo de maneira axeitada, cun fin específico para que o
resultado sexa positivo e satisfactorio. Así pois, a clave estaría nunha dobre
formación:
En primeiro lugar o profesorado, que non naceu na era
dixital, debe formarse sobre os recursos existentes e a súa fiabilidade (non
toda a información dispoñible é correcta), así como as formas máis seguras e
responsables de navegar e interactuar na rede. Esta formación debe acompañarse
dunha boa predisposición por parte da/o docente ao cambio e á adaptación, á
remodelación dos métodos pedagóxicos. De nada serve introducir o uso das TIC
por obriga se ela/el non se convence da súa utilidade e segue empregando os
métodos tradicionais, como amosa este vídeo:
En segundo lugar as/os docentes xa formadas/os deben
concienciar o alumnado sobre os usos lúdicos e formativos de internet, pero
sempre desde unha perspectiva atractiva para rachar coa asociación escola-aburrimento.
É preocupante ver que moitas/os docentes e nais/pais
están de acordo coa prohibición dos móbiles na clase e incluso no centro, pero
temos que entender os seus principais temores para tentar calmalos. Por unha
banda existen moitos casos de alumnas/os que utilizan os seus móbiles para gravaren
acosos e humillacións das/os compañeiras/os e docentes, e isto é moi grave,
pero consideramos que a solución non é prohibir os móbiles, senón educar o
alumnado para que faga un uso responsable dos mesmos, tanto na aula como no
exterior; en definitiva, darlles esa información que nós mesmas/os estamos a
asimilar.
A outra grande
preocupación é que o alumnado desconecte da aula por estar conectado ás redes
sociais, co móbil por debaixo da mesa. Pois ben, seguro que cando todas e todos
nós estabamos no instituto non usabamos
tanto o móbil, pero xogabamos ás categorías en grandes grupos, desconectabamos
da clase e pasabámolo de marabilla. E na primaria faciamos avionciños de papel
e lanzabámolos polo aire, non si? A crave non é quitarlles as cousas que os
fagan desconectar, senón a tentación de desconectar: unha/un boa/bo docente que
as/os motive pode te-la certeza de que, se ben desconectan cinco segundos para
respostar unha mensaxe, ao intre seguinte volverá telas/os enganchadas/os á súa
interesante clase 3.0, enmarcada na verdadeira sociedade na que nos toca vivir.
Agora ben, o uso dos móbiles na aula leva consigo o
respecto dunhas normas. Quen non levou unha pelota ao instituto para poder
xogar ao fútbol ou a calquera outro deporte durante os recreos? Quen non tiña
na mochila a frauta para a clase de música? Non por iso se permitía utilizar
estes obxectos en calquera momento. Pois ben, co móbil ten que ocorrer o mesmo.
É necesario educar (familia, escola, medios de comunicación…) para un uso
axeitado del e poder así incorporalo ao proceso de aprendizaxe e sacarlle
partido. Debería chegarse a un acordo entre profesorado e alumnado, e
establecer unhas normas para o seu correcto uso, pero tamén, de forma
consensuada, sinalar as posibles sancións en caso dunha mala utilización,
apelando ao compromiso e á responsabilidade do propio alumnado.
Que vos suxiren estoutras imaxes? O mundo cambiou, hai
que adaptar o proceso de ensino. Non sí?
Tras esta reflexión, parécevos axeitado o uso das TIC no
ámbito escolar? Credes que é acertada esta prohibición? Sería necesario facer
unha selección dos niveis educativos nos cales introducir as TIC ou podería
facerse en todos os cursos? Agardamos os vosos comentarios!
Autoras/es:
Karina Aboy Baranger
Noelia Cabanas Vellón
Hunberto Castro González
Soraya Pombo Casal
M Gemma Vega Sánchez
Ningún comentario:
Publicar un comentario