O traballo por proxectos...dende a nosa experiencia

COMPOÑENTES DO GRUPO: EVA BLANCO DAMOTA, MARTINA MELLA MONTOUTO, CRISTINA NEGREIRA BARCIA, JARA RODRÍGUEZ MARTÍNEZ, DANIEL SEARA GONZÁLEZ

E ALBA TRASHORRAS LÓPEZ

AGRADECEMENTOS POLA COLABORACIÓN A: KARINA ABOY E RAQUEL SANTOMÉ

Sobre a dialectoloxía do galego e a normativa oficial: ¿por que ensinamos galego e non ghalegho?

O debate sobre a dialectoloxía do noso país volve estar aberto. A chave: o vídeo Ghalegho (e con, el, reaccións diversas), que nos últimos tempos se volveu viral na Galicia (¿ou Ghalicia, ou Ghalisia?) internauta.

Como falantes de diferentes variedades dialectais que conviven en harmonía e como futuros docentes de linguas, decidimos dedicar estas liñas a facer unha pequena reflexión sobre como é tratado este tema na realidade galega, máis en concreto no ensino galego. E velaquí a cuestión clave: ¿por que falamos ghalegho pero ensinamos galego?

Unha norma en cueiros

Certamente, estamos a falar dunha materia extensa e complexa sobre a que se teñen manifestado opinións de todas as cores e para tódolos gustos. O primeiro que temos que ter en conta ao abordar esta cuestión é a situación especial na que se enmarca a lingua galega, que, a diferenza da maioría das linguas do noso entorno europeo, conta co estatus de lingua cooficial dende hai moi pouco tempo. É que houbo que agardar ata 1982, coa aprobación do Estatuto de Autonomía de Galicia, para que fose recoñecida oficialmente como tal.

Debido a isto, a normativa, así como a escolarización no noso idioma, son aínda moi recentes e carecen de estabilidade. No entanto, as diversas modificacións da gramática e do léxico, así como as mudanzas nas leis educativas que lle dan maior ou menor presenza ao galego nas aulas, non axudan en absoluto a mellorar a precaria situación na que se atopa a nosa lingua. Esta falta de estabilidade en moitos aspectos fundamentais para a normalización lingüística, unida ao desacordo de moitas persoas do mundo das letras que dende o inicio non foron partidarias da nova normativa, fai que o galego estándar non sexa ben acollido pola maior parte dos e das falantes.

O complexo galegofalante

Tamén cómpre ter presente a pouca conciencia entre a poboación da importancia da nosa lingua, asociada dende vello a moitos prexuízos relacionados ao baixo poder económico e o carácter rural das persoas que a falan. 

Este problema, que sería impensable no caso doutras linguas cunha tradición institucional maior ou cun Estado potente ao seu servizo, fai que as variedades xeográficas do noso país sexan infinitas, pois até hai moi poucos anos non existiu unha normativa difundida polas institucións escolares e polos medios, como ten pasado con moitas outras linguas.

Imaxe dunha manifestación de Galicia Bilingüe no ano 2009 galego  Esta diferenza radical prexudícalle notablemente ó estatus deste idioma e á autoestima dos e das galegofalantes, o cal provoca que o número de persoas que a manteñen como lingua habitual diminúa de xeito perigoso ano tras ano. Mais isto, paradoxalmente, déixanos tamén unha parte moi positiva: o mantemento ata a actualidade dunha enorme riqueza lingüística e de matices entre as diferentes variedades.    Ben falado Así pois, gustaríanos facer unha reflexión sobre a importancia do coñecemento e o mantemento destas variedades, sen que isto sirva para desprestixiar a norma estándar. Emporiso, partimos da idea de que esta normativa conta con moi poucas persoas entre as falantes habituais, que non a senten como propia e mesmo son remisas a utilizala en contextos máis formais, preferindo incluso expresarse en español. Tentaremos, xa que logo, dar luz a algunhas cuestións que, de xeito habitual, suscitan polémica: ¿cal é o verdadeiro galego?, ¿que significa galego ben falado?, ¿beneficia ou entorpece no proceso de normalización da lingua galega a enorme variedade dialectal do noso país? Mais, antes disto, é preciso clarificar o que son as variedades dialectais dunha lingua, así como facer unha breve panorámica sobre a concepción das variedades dialectais que se tivo ao longo da nosa historia recente. Os dialectos en Galicia Os nosos lectores e lectoras estarán de acordo connosco en que unha lingua non é un sistema ríxido e inmutable, senón que constitúe unha realidade complexa e variable. Dentro de cada lingua conviven variedades internas, que dependen de factores temporais, espaciais, socioculturais e contextuais. Neste pequeno artigo centrarémonos nas variables xeográficas ou dialectos do idioma galego, isto é, as variantes que aparecen nas distintas zonas xeográficas nas que se fala unha lingua. Estas variedades, a pesar do que moitas persoas sosteñen, non constitúen un problema para o uso nin para o mantemento dun idioma, senón que son un signo de riqueza lingüística, comunicativa e cultural, polo que deben respectarse e utilizarse para que non caian no esquecemento. Nembargante, isto non sempre é posible, pois como veremos, a presión social fai moitas veces que as persoas modifiquen a súa fala ou mesmo muden de lingua ao sentirse inferiores ou condicionadas polo feito de falaren a súa lingua primeira, tal e como a aprenderon pola interacción co seu entorno. En Galicia, como xa se comentou anteriormente, existen unha enorme cantidade de variedades dialectais, mais podemos dividir o territorio en tres grandes bloques (occidental, central e oriental) atendendo á distribución xeográfica e á maneira de se combinaren os fenómenos diferenciadores das falas galegas. No interior destes bloques hai varias áreas, zonas lingüísticas de desigual extensión e unidade, que se poden delimitar coa isoglosa dun ou dous fenómenos caracterizadores. Esta división baséase fundamentalmente na fonética e mais na morfoloxía, sen ter en conta as variacións lexicais. Perspectiva histórica Interésanos moito facer unha breve análise de como foi historicamente e como é percibida na actualidade a variedade dialectal en relación coa lingua estándar. Trátase de posicións contrarias que, ou ben caracterizan as variantes coma tesouros a custodiar, ou ben como atranco para a conformación dunha variedade modélica. Centrándonos neste último punto de vista, temos que dicir que foi compartido tanto por filogaleguistas como por antigaleguistas, aínda que obviamente por motivos ben distintos. Así pois, xa no século XIX as reflexións que sobre o asunto atopamos veñen da man de Cuveiro e Pardo Becerra, interesados na posibilidade de creación dunha koiné ou especie de estándar para o galego. O primeiro menciona as “infinitas subdivisiones de las cuatro provincias gallegas, en comarcas también especiales y en las que tampoco se entienden entre sí, ciertos vocablos ó frases enteras” (Cuveiro, 1868: VI). O segundo afirma que “n-un mesmo Auntamento se falan palabras compretamente difrentes pra expricar unha mesma cousa” (Pardo Becerra, 1889: 74). No outro extremo posicionouse Joaquín de Arévalo, deixándonos unha interpretación hiperbólica da comunicación lingüística da sociedade galega ó expresarse nestes termos: Unos dicen estadullo, otros fungueiro, otros fueiro y todo ello es un palo. Unos llaman a la mariposa abelaíña, otros le dicen volvoreta. Unos dicen zamelo, otros mamota, otros zoncho, total, lo mismo: castañas. Unos pronuncian barrelo, otros berce, otros arrulo, que es la cuna (Arévalo, 1888: 308). Esta constatación lévao a concluír que “apenas podrán reunirse gallegos de las cuatro provincias que se entiendan entre sí”, afirmación que non merece máis comentario que o da mera consideración da esaxeración falaz da sentencia, nun intento claro de desacreditar o galego como vehículo de comunicación eficiente. Agora, trasladándonos ao século XXI, e aínda sendo conscientes da existencia de variedades coma o andaluz, o extremeño ou as de América Latina, os falantes espontáneos de galego toman o estándar castelán como paradigma supradialectal de lingua aceptada común e tacitamente. Seguramente a exposición ó estándar do castelán a través dos medios de comunicación e da escola, en contraste coa menor exposición a outras variedades, principalmente por mobilidade xeográfica ocasional, fan que a percepción dos galegofalantes sexa que ese estándar do castelán está pouco suxeito á variación, cando en realidade non é así. De feito, un dos cometidos da Real Academia de la Lengua, a xulgar polo coñecido lema de “fija, limpia y da esplendor”, non debe ser outro que o de fixar permanentemente a norma. Pola contra, a percepción que teñen do idioma que usan a diario (o galego) é en moitos casos resultado dunha maior detección de variedades singulares, o que fai que se focalice máis a atención nos elementos diferenciais. A onde queremos chegar Tendo en conta a situación complexa e estraña na que se atopa o noso idioma, da que falamos ao inicio desta entrada, e tendo en conta o momento no que se tivo que presentar a normativa oficial para a súa case inmediata implantación; non é de estrañar que exista unha porcentaxe moi alta de falantes de galego que non se sintan identificados coa versión oficializada da súa lingua. Isto, en moitos casos,  fixo que os propios falantes se distanciasen do proceso de normalización da lingua, provocando unha clara situación diglósica: moitos e moitas falantes mudan a súa lingua habitual en contextos elevados favorecendo o uso do español, do que teñen un coñecemento tan relativo como da normativa oficial do seu propio idioma, por consideraren que é unha lingua cun maior prestixio social. Aínda hoxe en día non é estraño escoitar sentencias do tipo: “e que ese galego que falan os da TVG non hai quen o entenda” ou “eu non falo galego porque o galego que se fala na miña terra é mal galego”. O feito de que este tipo de pensamentos estean tan estendidos é un claro síntoma do problema, pois mentres debatemos sobre a normativa galega, o feito é que o castelán continúa gañando falantes na nosa comunidade. Tendo en conta a importancia que teñen as linguas á hora de consolidar a unión social e cultural dos seus e das súas falantes, non podemos entender como menor o problema das variedades lingüísticas do noso país se pretendemos o uso e o mantemento do galego en tódolos ámbitos da vida das persoas. O galego continúa reducido ao uso particular. Ademais, fóra do círculo máis íntimo        -cando a súa variedade dialectal perde a funcionalidade de identificarse cos seus semellantes- as persoas non recorren ao galego normativo, que ao igual que acontece co español non senten propio pero si que se senten máis seguros á hora de utilizalo. Quizais se dende o ámbito do ensino e os medios de comunicación –verdadeiros instrumentos de cambio social, tamén no eido lingüístico– se lle dese outro tratamento ó galego como fala e ó galego como norma, a situación mudaría. Resulta imprescindible rematar co desprestixio e a falta de autoestima que sufrimos os galegos e galegas no que se refire ó noso idioma. É preciso acabar cos prexuízos lingüísticos e entender que a lingua oral dos falantes de ningún idioma do mundo se corresponde estritamente coa normativa da mesma, e este é un proceso que debe comezar nas aulas. Nas nosas mans está, como futuros docentes, facer que a poboación tome conciencia da riqueza que supón gozar dunha lingua viva, que como tal medra de xeito diferente nos distintos lugares onde botou raíces. Máis alá diso, como cidadáns, debemos loitar porque a norma do noso idioma non sexa o xugo que o condena a camiñar cada vez máis paseniño, mesmo cara atrás. Para isto, as institucións que nos representan (ou deberían representarnos) han de emprender medidas que incentiven o uso do galego como lingua natural, no canto de insinuar a súa imposición como un apéndice artificial.

 Aizane Falcón

Cristina García

Gonzalo Rodríguez

Lucía Sande

Olalla Liñares

  

BIBLIOGRAFÍA

-          Arévalo, Joaquín (1888): “El dialecto”, Galicia. Revista Regional II, 7, pp. 301-312.

-          Cuveiro Piñol, Juan (1868): El habla gallega. Observaciones y datos sobre su origen y vicisitudes. Pontevedra: Imp. de José A. Antúnez y Cª.

-          González Seoane, Ernesto (2002): “Léxico dialectal e estándar literario”, en Dialectoloxía e Léxico/ Rosario Álvarez, Francisco Dubert García, Xulio Sousa Fernández (editores).  Satiago de Compostela : Consello da Cultura Galega: Instituto da Lingua Galega, 2002. pp 95-113.

-          Pardo Becerra, Manuel (1889): “D´a fala gallega”, A Monteira

-          Sanmartin, Roberto «Língua somos. A construçom da ideia de língua e da identidade colectiva na Galiza (pré-)constitucional», comunicación integrada en el panel “Somos ou nom somos? Construçom identitária na periferia europeia durante a transiçom política e memória actual: o caso galego (1968-1982)” [Roberto L.I. Samartim (coord.)]

Vaughan na tele, Vaughan na radio, Vaughan no móbil e máis no quiosco! Vaughan ata na soap! Ou perdón, Mr. Vaughan, na soup, quería dicir.

Pero quen é este home que tanto se empeña en aprenderme inglés? E como está tan convencido de que o vai lograr, co mal que se me dan a min os idiomas?

Richard Vaughan é un texano de 63 anos que chegou a España alá polo 1974 e quedou namorado do país e da súa cultura. Mais algo debía haber na forma de falar inglés dos nosos compatriotas que non lle gustaba ao home, e “nin corto nin perezoso” propúxose arranxar a situación. E facer moreas de cartos de paso.

Meu dito, meu feito: hoxe en día Vaughan Systems forma a 6.000 persoas ao ano en España, proporciona emprego a 450 persoas e factura uns 20.000€ anuais. Tras 25 anos centrada no ensino do inglés no sector empresarial, a compañía que preside Richard Vaughan experimentou a partir do cambio de século unha importante expansión coa fundación de Vaughan Town, que recrea o contexto da inmersión lingüística sen necesidade de saír ao estranxeiro; a Vaughan Radio, unha emisora 24 horas de clases de inglés; os cursos de inglés por móbil con Orange; a Aprende Inglés TV; os cursos de inglés en colaboración coa Universidade Menéndez Pelayo; os coleccionables Vaughan Intensive que veñen co xornal ou mesmo un videoxogo para PSP, o Play English. Na actualidade teñen proxectos de expansión cara lugares de Latinoamérica, como Santiago de Chile ou Bogotá, e en vista dos aparentes bos resultados a pretensión é a de fundar unha universidade de Humanidades e Ciencias Sociais co seu estilo de aprendizaxe.

Non cabe dúbida de que este home sabe como vender un produto, pero… e o seu método de ensino de inglés, que tal funciona?

Imos ver que di o propio Mr. Vaughan ao respecto; cales son as chaves do éxito no ensino e a aprendizaxe do inglés:

First of all: a comprensión e a expresión auditiva prima sobre todas as demais destrezas. Durante as 500 primeiras horas de inglés non se debería tocar a lectura.

Segundo: A automatización por repetición é o mellor xeito de aprendizaxe.

Terceiro: Corrección de erros constante por parte do profesor. Debe evitarse que os erros se instalen.

Cuarto: Imprescindible unha boa base que inclúa de forma correcta as cousas máis sinxelas dunha lingua (datas, horas, números, gramática básica). Isto permite construír un inglés en boa saúde libre de lagoas e danos (erros instalados).

Quinto: Emprego da L1 para dar explicacións gramaticais ou ofrecer traducións. Porén, nas clases presenciais téntase evitar a tradución; pídeselles aos profesores que non falen o español nas aulas, o cal suporá un desafío para os alumnos.

Sexto: Distribución dos contidos en torno a núcleos gramaticais (traballados sempre de forma oral), aos que se lle vai engadindo vocabulario.

Sétimo: Nas clases presenciais, traballo en grupos pequenos (de 1 a 6 alumnos por clase) nos que os alumnos poden corrixirse entre eles sempre que estean na certeza de facer as correccións axeitadas.

Oitavo: O papel do profesor é clave: guía do desenvolvemento da clase, que debe facer constantemente que o alumno estea atento e motivado. Móstrase próximo ao alumno e anímao constantemente a que participe e pregunte.

Noveno: O alumno debe perder o sentido do ridículo.

And last but not least: Segundo Richard Vaughan un 80% do éxito da aprendizaxe recae no traballo individual fóra da aula. Cómpre practicar a comprensión oral a través da radio ou dos informativos e a expresión oral mediante a declamación diaria de frases. Para ter un bo dominio do inglés considérase que se precisan unhas 3.000 horas de dedicación entre clases, estudo persoal e situacións comunicativas na vida real.

Así que xa sabes, a receita do éxito é todo un clásico: ora et labora!

Hmh! Así visto, semella que tampouco é ningunha bicoca isto do método Vaughan. De feito, verdade que algo disto nos soa xa coñecido?

Por exemplo, se ben é certo que este método lle confire a máxima importancia ao plano oral da lingua, acaso non establece os seus primeiros fundamentos sobre a base da explicación gramatical, ao máis puro estilo da vella escola, segundo o método gramática-tradución? A relevancia da lingua falada é no método directo un piar básico, do que non obstante diverxe o método Vaughan en que as regras gramaticais non se infiren de xeito indutivo, senón que se explican previamente. Diferénciase tamén  do método directo en que non só se emprega a lingua meta e en que a aprendizaxe non se realiza en contextos significativos. 

Por outra banda, o método Vaughan está emparentado tamén co método comunicativo: existe constantemente un estímulo comunicativo; acéptase a tradución; ponse énfase no contido, non tanto na forma; favorécese a interacción en pequenos grupos. E diverxe del en que os erros hanse de corrixir sempre, os contextos comunicativos non son naturais e os exercicios non atenden a unha comunicación funcional, senón á mera posta en práctica da lección gramatical explicada.

E co que resulta evidente a semellanza é co método audiolingüístico, baseado na explicación gramatical e en exercicios estruturais de repetición, memorización e transfiguración (Drills) coa finalidade de conseguir reflexos mecánicos. En efecto, o papel que desempeña o profesor e o alumno nas clases de Vaughan coinciden cos que prescribe o método audiolingüístico: o docente é quen controla totalmente o proceso de ensino-aprendizaxe na aula, as tarefas están dirixidas e controladas e o alumno escoita e repite o que se lle pide (condutismo). Así mesmo, os exemplos de exercicios que tivemos ocasión de analizar seguen fielmente esta liña: repetición dun enunciado antes de velo escrito, substitución dunha palabra por outra nova nun enunciado, reformulación dun enunciado para dicirllo a un compañeiro (exercicio moi empregado para practicar o reported speech), completar enunciados, traspoñer a súa orde, etc.

Á hora de valorar o método Vaughan hai que recoñecer, pois, que a repetición de expresións e os exercicios de formación de frases fan que se sexa consciente da corrección gramatical, xa que tamén hai unha gran preocupación por pulir os erros. Á vez, a práctica sistemática de certos modelos contribúe á automatización de estruturas lingüísticas e ao aumento da fluidez. Por outra banda, o perigo destas repeticións é que o grao de concentración do alumno descenda e que se perda a motivación, tanto pola monotonía do proceso como por non ter a oportunidade de realizar construcións libres e creativas.

En definitiva, a falta de estudos sobre os efectos deste método a largo prazo non permite un xuízo fundamentado respecto da súa eficacia. Nós aquí presentámosvos como funciona, pero teredes que ser vós, os seus consumidores, quen decida se resulta ou non de proveito.

David Amboage

Arántzazu Caamaño

Gloria González

Beatriz Pérez

Laura Rodríguez

    

        Na actualidade, debido a unha maior preocupación e visualización das necesidades específicas, as medidas de atención á diversidade ocupan un papel primordial no eido da educación. Dende esta perspectiva, o noso futuro como docentes deberá estar vencellado á capacidade de recoñecemento e tratamento da diversidade na aula. Como profesorado de linguas, as dificultades específicas relacionadas cos trastornos da linguaxe estarán presentes na nosa vida profesional. Por esta razón, escollemos algúns dos trastornos máis comúns coa finalidade de achegarnos e achegarvos a cada un deles.

LAPSUS LINGUAE

Trastornos da linguaxe
Característica	Articulación	Discurso	Comprensión	Lectura	Movemento	Entoación
Ausencia	Anartria	Afasia	Agnosia	Alexia	Apraxia	-
Dificultade	Disartria	Disfasia	-	Dislexia	Dispraxia	Disprosodia

AFASIA/DISFASIA

            A afasia é un trastorno que afecta ao discurso e que consiste no deterioro da linguaxe durante ou despois do seu proceso de adquisición. Trátase da perda da capacidade para producir ou comprender a linguaxe, debido a lesións cerebrais, lesións focais no hemisferio dominante, dificultades neurolóxicas ou lesións corticais (de tipo vascular ou traumatismo). Unha vez que se dá o trastorno afásico, pódese manifestar en todas as modalidades de expresión: escrita, oral ou xestual, sendo moi pouco frecuentes os casos puros.

            Ao mesmo tempo, parécenos relevante dicir que, despendendo da zona do cerebro onde se produza a lesión, pódese dar un tipo de afasia ou outro. Se queredes afondar máis nesta cuestión, picade no seguinte enderezo electrónico: http://www.afasia.org/index.php/clasificacion-de-las-afasias

            Pola súa banda, o termo disfasia empregámolo para referirnos ás formas leves de afasia. As causas de ambas as patoloxías son as mesmas, pero diferéncianse principalmente en que a disfasia se desenvolve unicamente cando a linguaxe aínda se está a desenvolver. Algúns dos seus síntomas son, tamén, os problemas na fluidez da linguaxe, as disfuncións na articulación dos conceptos e os erros na sintaxe.

            Finalmente, os tratamentos que deben seguir aqueles que sofren estes trastornos son moi diversos e dependen das necesidades e mais dos obxectivos de cada paciente. Porén, en xeral, tentarase sometelos a programas especializados nos que se inclúen actuacións de tipo preverbal e outras relacionadas coas habilidades básicas.

ALEXIA/DISLEXIA

            O trastorno da linguaxe denominado como alexia fai referencia á perda ou alteración da capacidade para comprender a linguaxe escrita como consecuencia dunha lesión cerebral. Esta perda ou alteración dáse, normalmente, despois de que a habilidade para a lectura fose previamente adquirida. Normalmente, a alexia vai asociada a un cadro de agrafía, definida como unha carencia da habilidade para a escritura a pesar de que a persoa conserva a súa linguaxe e comprende o que se lle está dicindo. Podemos distinguir, principalmente, tres tipos de alexia:

         A alexia pura (ou alexia sen agrafía), que corresponde aos trastornos exclusivamente na lectura, sen trastornos na linguaxe oral nin na escrita.

         A alexia con agrafía, que corresponde a un trastorno tanto da lectura como da escritura (sen afasia).

         A alexia afásica, que son as alteracións na lectura que se asocian cos síndromes afásicos.

            Pola súa parte, a dislexia é a dificultade de aprendizaxe lectora e escrita e que está por debaixo do nivel de intelixencia da persoa. Está causada por un impedimento cerebral relacionado coa capacidade de visualización das palabras. A xente con dislexia tende a inverter as letras cando escribe ou a ter dificultade ao ler, xa que non poden distinguir determinadas letras e invértenas mentalmente. Hai, principalmente, tres tipos de dislexia:

         A dislexia visual, na que predominan erros de tipo visual.

         A dislexia de superficie (ou superficial), onde hai erros relacionados con paralexias fonolóxicas e grafémicas.

         A dislexia profunda, na que aparece un predominio de erros semánticos e as disociacións en pacientes con lesións cerebrais.

            Para obter máis información, podedes premer nas seguintes ligazóns:

http://www.bdigital.unal.edu.co/1511/7/06CAPI05.pdf

http://www.dmedicina.com/enfermedades/psiquiatricas/dislexia.

APRAXIA/DISPRAXIA

            A apraxia é a incapacidade de realizar un movemento solicitado, que, pola contra, pode ser realizado cando o individuo é obrigado polo contexto ou por esixencias interiores. Trátase dunha perda da capacidade de executar movementos cunha finalidade precisa, a pesares de non haber problemas de intelixencia ou mobilidade. O individuo sabe o que quere facer, pero non ten o control da acción.

            Existen varios tipos de apraxia, entre os cales podemos destacar:

         Apraxia ideacional: imposibilidade de representar secuencialmente unha acción conducente á utilización dun obxecto simple, como por exemplo un peite.

         Apraxia ideomotora: impedimento para realizar xestos simbólicos e xestos mímicos, nos que se imita a utilización dun obxecto determinado.

         Apraxia motora: incapacidade de realizar xestos habituais que requiran precisión. Os diferentes movementos serán realizados dunha forma caótica e a acción final non será a desexada inicialmente.

            Pola súa banda, a dispraxia é a incapacidade para realizar unha secuencia coordinada de movementos voluntarios, que dificulta a realización de actividades na vida diaria e que poden interferir negativamente no desenvolvemento académico. A súa orixe pode estar en anomalías no cerebro, como é o caso dalgúns nenos prematuros. Contrariamente á apraxia, a dispraxia está presente dende antes do nacemento. Podemos distinguir varios tipos de apraxia, como por exemplo:

         Dispraxia ideomotora: dificultade para realizar unha acción encomendada verbalmente, que si se realizaría, pola contra, de forma espontánea.

         Dispraxia ideacional: problemas para coordinar os movementos que se teñen que realizar para manipular un obxecto da vida cotiá.

         Dispraxia oromotora: complicacións para realizar un movemento que implique os músculos faciais.

         Dispraxia construtiva: dificultade para establecer relacións espazo-temporais.

ANARTRIA/DISARTRIA

O termo disartria é unha alteración na articulación das palabras. Este trastorno da linguaxe atribúese a unha lesión do sistema nervioso central e periférico e o paciente manifesta dificultades asociadas á articulación dos fonemas. Segundo a localización da lesión cerebral, podemos distinguir varios tipos:

         Disartria flácida: prodúcese pola alteración da motoneurona inferior.

         Disartria espástica: prodúcese pola alteración da motoneurona superior.

         Disartria ataxia: debido a unha alteración no cerebelo.

         Por lesións do sistema extrapiramidal: regula o ton muscular para manter unha postura ou cambiala, ademais de organizar os movementos.

         Disartrias mixtas: encádranse procesos patolóxicos cerebrais como tumores, traumatismos, inflamacións, etcétera.

            No que respecta á anartria é o caso máis extremo e grave da disartria e fai referencia a un trastorno da linguaxe consistente na imposibilidade de articular os sons. Normalmente, esta alteración débese, ao igual que a anterior, a unha lesión na zona central ou periférica do sistema motor que controla os músculos, implicados na articulación da palabra. O paciente afectado pola anartria entende todo o que se lle di, pode lelo, pero non pode pronunciar o que está a ler.

        Para obter máis información sobre estas patoloxías podedes visitar as seguintes ligazóns:

http://www.asha.org/public/speech/disorders/La-Disartria/

AGNOSIA

https://www.youtube.com/watch?v=iC1YzgMBWBw

O termo procedente do grego vén a denominar un trastorno que consiste en non poder recoñecer estímulos previamente adquiridos ou unha falta de capacidade para adquirir outros novos, sen sufrir ningunha deficiencia no tocante á percepción, á linguaxe ou ao intelecto. Aparece por causa dunha lesión cerebral (accidente cerebrovascular, traumatismo craneoencefálico...), aínda que tamén pode ser herdada; isto provoca que a persoa aqueixada responda a calquera estímulo sensorial cotián como se nunca antes o tivera percibido.

Malia que existen diferentes tipos e todas afectan de maneira evidente á vida de calquera persoa que poida padecer este tipo de patoloxía e, polo tanto, ás funcións relacionadas coa linguaxe e cos actos comunicativos, hai dous tipos que inciden de forma directa neste ámbito da vida:

         Agnosia fonolóxica: danse erros no mecanismo de conversión acústico en fonolóxico. Os suxeitos afectados presentan unha incapacidade para repetir e escribir palabras novas cando se lles ditan. Porén manteñen a capacidade para repetir e escribir palabras que lles son familiares.

         Agnosia semántica: ten características moi semellantes ás da afasia semántica. Poderiamos describila como a incapacidade para entender as palabras, afectando máis aos conceptos específicos que aos xerais. Con todo diferénciase da afasia porque, no caso da agnosia, non teñen por que verse afectadas todas as categorías conceptuais.

DISPROSODIA

A disprosodia designa o trastorno no que unha ou máis das funcións prosódicas aparece afectada ou, incluso, eliminado completamente. A prosodia atende a variación na melodía, entoación, pausas, intensidade, calidade bocal e mesmo os acentos da fala. En consecuencia inclúe a expresión nos niveis lingüísticos, actitudinais, pragmaticais, etc. Existen estudos que enmarcan a disprosodia dentro da disfemia, por consistir tamén nunha alteración na fluidez do discurso, acompañada por outras manifestacións que atinxen a coordinación fono-respiratoria. Adoita atribuírselle unha orixe neurolóxica, xa que a personalidade da persoa, a comprensión sensorial, as habilidades motoras e a intelixencia permanecen intactas, a gramática, así como a capacidade emocional vocal poden verse afectadas. Dentro da disprosodia existen dous tipos:

       Lingüística: refírese á diminución da capacidade de transmitir verbalmente os aspectos da estrutura da oración, coma o uso dos patróns de entoación para revelar a estrutura ou intención dun enunciado e, tamén, o feito de poñer énfase en determinadas palabras, dándolles unha posición focal no contexto oracional. Un exemplo sería a produción de oracións interrogativas e declarativas deixando á marxe as curvas de entoación pertinentes.

     Emocional: vencellada á capacidade dunha persoa para expresar as súas emocións a través do seu discurso, así como a habilidade de comprender as emocións na fala doutra persoa. Alguén que posúa este trastorno sería incapaz de imprimar a súa voz co ton preciso para transmitir calquera tipo de emoción e tampouco de facer unha análise das emocións doutro a través da simple escoita do seu discurso. Malia esta incapacidade, isto non implica que estes non se xeren ou existan na persoa senón que, simplemente, a súa habilidade para poñelos de manifesto de maneira extraverbal está anulada.

Sara Rivas López                       

Carmen Vázquez Taboada

Yolanda Torres García                    

Lucía Vila Ferreiro

Paula Trasancos Mariño